Өткөн кылымдын 70-жылдарынын ортосу. 8-класстын окуучусумун. Үйүбүз айылдын чок ортосундагы жападан жалгыз «Сельмаг» деп аталган дүкөндүн бет маңдайында эле. Ал дүкөндүн кароолчусу болуп биздин кошунабыздын бош турган үйүндө кемпири экөө убактылуу жашаган аксакал иштечү. Абышка түбү биздин айылдан болгону менен жаш кезинде сыртка чыгып кетип, ошол бойдон карыган кезинде кемпирин ээрчитип туугандарына келишкен. Өздөрүнүн салып койгон тамы болбогон соң ушинтип жакын туугандарынын биринин үйүндө жашашчу. Абышка-кемпир эркек бала көрүшпөптүр. Эки кызы бар экен. Алардын бири Таластын жогор жагына турмушка чыгыптыр, кээде эле келип турчу. Ал эми кичүү кызы ошол кездеги Фрунзе шаарында бир окуу жайда окуйт дешчү. Ал кызы кемпир-чалга тез-тез каттап турар эле.
Эсимде, кычыраган кыш чилдеси эле. Бир күнү кечинде биздин үйгө кароолчу абышканын кемпири баш бакты. Апам «Келиңиз эне, өйдө өтүңүз, кыштын боюн узартып улагада тикеңизден турбай…» десе болбой: «Кой балам, мен кетейин. Сенден уулдарыңдын бирин сурап келдим. Абышка чоң кызыбыздыкына кетти эле, эртең келет. Ушул түнү дүкөндү кайтарганга жарай турган тирикарак балаң бар, ошону жибер, бизге жардам берсин, эркек тана эмеспи…»-деди. Апам ким жөнүндө сөз болуп жатканын илгиртпей түшүнүп, мага кайрылды: «Тур, жылуу кийинип алып, энең менен дүкөндү бир айланып келе кал…»-деди. Анда кемпир: «Ой, дүкөндү айланып баспай эле тиги кароолчунун кепесинде кызыма караан болуп түнү менен жанында болсун, таң сүргөндө келип калат..- деди. Апам бир нерседен шектенгендей бир азга буйдала түштү. Бирок кайненесиндей болгон кишинин сөзүн эки кыла албай мени кемпирге кошуп берди.
Биз сыртка чыкканда калың жааган аппак кардан теребел толгон ай тийгендей жапжарык экен. Кароолчунун кепесине келсек, анда абышка-кемпирдин Фрунзеде окуган кызы жаңы эле бөлмөнүн оң капшытында жайгашкан мешке отун садган окшойт, анысы дүркүрөп күйүп жатыптыр. Кичинекей кепенин ичи аябай жылуу.
— Кашымкан, сени коркпосун деп Мелисти ээрчитип келдим…- деди.
Кашымкан мен жакты бир карап коюп:
— Жөн эле койсоңуз болмок, мен өзүм деле коркпойт болчумун…- десе болобу.
Намысыма келе түштүм. «Короонун тосмолору жыртык-тешик, тез-тез чыгып карап турбаса, ууру кирип кетет…-деп үнүмдү бек-бек чыгардым.
— Аа, ошондойбу?..- деп койду Кашымкан күлүмсүрөп.
— Ошондой… Андан көрө тарс катып уктап калбай маал маалы менен Мелисти ээрчитип короону айлана басып тургула…- кемпир мени колдоп сүйлөдү.- Болуптур анда, күн баткандан бери токол эчки туучудай болуп, жатып-туруп жатты эле, эмгиче тууп койдубу, мен барайын.
Кашымкан экөөбүз кемпирди узатып, короонун эшигин ичинен илип коюп, кайра кепеге кирдик.
— Атың Мелиспи?..
— Ийе…
-Кайсы класста окуйсуң?
— Сегизинчиде…
— Жигит болуп калган турбайсыңбы…
— Ийе…
— Бутунду чечип, өт бул жакка. Төшөк аз, экөөбүз чогуу жатып алалы…
Андай оюма да келбеген жаным чоочуп кеттим:
— Жок, мен жылуу кийинип алгам, өзүмчө эле жатам!..
Кашымкан дагы күлүмсүрөп:
— Макул, макул, өзүңчө жатсаң өзүңчө эле жата гой… Мен сага Фрунзе шаары жөнүндө айтып берем… — деди.
Фрунзени китептен окуп, телевизордон көрүп, суктанып жүргөн жаным:
— Макул… — деп, Кашымкандын төшөгүнүн жанына кыңтайа калдым. Кашымкан адегенде менин башыма жаздык коюп берди. Анан светти өчүрүп төшөгүнө келди да, менин көзүмчө эле сырткы кийимдерин чечине баштады. Терезеден түшкөн жарыктан анын ар бир кыймылы мага даана көрүнүп турду. Бир убакта ал олтура калып, эки бутун көтөрүп, сырткы шымын чечти, анан көйнөгүн чечип, ич көйнөкчөн калды. Ошону менен эле эми жатат экен десем, Кашымкан төшүн жапкан немесин чече баштады эле мен тескери карап кеттим…
— Мелис, бери кара, болду, мен төшөккө кирип кеттим. Сага Фрунзе, Дзержинский бульвар жөнүндө айтып берейинби? -деди Кашымкан.
Мен анын айтканын кылып, кунт коюп сөз тыңшап калдым. Аңгеме аябай кызыктуу болду, тим эле магдырап угуп жаткам, бир убакта уктап кетиптирмин…
Уктап жатып аябай таттуу түш көрдүм, делебем козголду… Бирок алигим ысып чыгып, ооруксунгансып, анын үстүнө денеме бирөөнүн колу тийгенин сезе калып, ойгонуп кеттим. Акырын көзүмдү ачсам дырдай жылаңачтанып алган Кашымкан менин ылдый жагыма жатып алып, тигинимди бирде соруп, бирде жалап жатыптыр. Мындайды көрө элек жаным, адегенде бир аз денемди жыйрып, тура калгым келди. Бирок кандайдыр бир рахаттуу сезим мени арбап, кыймылдабай жата бердим… Тигиним аябай чыңалып, учунан бир нерсе атып чыкчудай болуп, ого бетер жаным жыргай баштады…
Кашымкан да менин абалымды сезгенсип, ансайын жалап-жуктап, тигиним көмөкөйүнө жеткенче оозуна сала баштады. Дал ошол учурда бүт денем дүүлүгүп, бутумдун учунан төбөмө чейин ток ургандай зыркырап, тигиним Кашымкандын оозунун ичинде бүлк-бүлк этип жатты… Ошол абал канчага созулганын билбейм, Кашымкан акырын өйдө болуп, жанында жаткан ич көйнөгү менен оозун аарчып жатканда башымды көтөрдүм.
Кашымкан бир нерсеге какагансып жалынып-жалбарды:
— Кечирип койчу, чыдабай кеттим… Шымыңдын сыртынан сыйпаласам туруп турган экен, чыдабай кеттим… Сага жакшы болдубу, жаным?.. Эрендигиңдин бир тамчысын жерге түшүрбөй ичип койдум… Аябай таттуу экен…
Мен ордумдан акырын туруп, шымымды топчулай коюп, сыртка чыктым. Тигиним дагы эле дүүлүгүп турду… Баса алчудай эмесмин… Кепеге кайра кирдим. Кашымкан жылаңач бойдон чалкасынан жатыптыр. Башын көтөрбөстөн:
— Мелис, поздравляю, сен эми чыныгы эркек болдуң… Укмуш таттуу экенсиң, мындай эч убакта болгон эмес… Келчи, мага… кучактачы мени… — деп башкача бир назик үн менен сүйлөп жатты. Мен кайра артыма шарт бурулуп, чуркаган бойдон дүкөндүн короосунан атып чыгып, үйгө жөнөдүм.
Сыртта кыламык кар жаап жатты…
